Self-Reg (metoda samoregulacji) to sposób myślenia o zachowaniu ludzi wymyślona przez Stuarta Shankera. Jakie są jej założenia i jak może pomóc w zmianie trudnych zachowań dziecka? Odpowiadamy w artykule.
Metoda Self-Reg – idea
Według założeń Self-Reg trudne zachowania dzieci (ale także dorosłych!) są wynikiem braku równowagi między poziomem pobudzenia (napięcia) dziecka oraz ilością bodźców ze świata zewnętrznego, jakie do niego docierają. W języku Self-Reg mówi się o tym używając pojęcia stresu: skoro dziecko „źle” się zachowuje, to znaczy, że działa na nie za dużo stresujących czynników. „Po ludzku” powiedzielibyśmy, że dana sytuacja dziecko przerasta. Chcąc zmienić zachowanie dziecka myślimy więc o tym, jak obniżyć poziom stresu i pobudzenia u dziecka, aby mogło ono zmienić również swoje zachowanie.
Pięć obszarów Self-Reg – czyli co stresuje dzieci?
Stres i stresory są w ujęciu Self-Reg rozumiane szeroko. Odnoszą się do wszystkich czynników, które wymagają od nas zużywania energii – obciążają nas, wymagają uwagi, wysiłku. Wyróżnia się 5 obszarów, które mogą być źródłem stresu:
Obszar biologiczny (u dzieci bywa najważniejszy) – w tym obszarze stresorami mogą być niewystarczająca ilość snu, nieodpowiednia dieta, problemy z integracją sensoryczną, hałas, zbyt dużo bodźców wzrokowych czy niekomfortowa temperatura.
Obszar emocjonalny (kluczowy dla większości ludzi) – czynniki mogące wywołać nadmierne obciążenie stresem to przede wszystkim silne emocje, zarówno negatywne, jak i pozytywne (choć te pierwsze obciążają dziecko znaczenie bardziej).
Obszar poznawczy – mogą być to na przykład zbyt duża ilość informacji lub informacje niezrozumiałe, a także wymaganie, by dziecko zbyt długo jak na swoje możliwości koncentrowało się na zadaniach.
Obszar społeczny – stresujące mogą być między innymi konflikty, bycie uczestnikiem lub świadkiem kłótni, agresji, przemocy, a także nieznane sytuacje społeczne.
Obszar prospołeczny – nadmiernie obciążające dla dzieci mogą być: konieczność radzenia sobie z silnymi emocjami innych ludzi, poczucie winy i sytuacje, gdy oczekuje się od dziecka, by postawiło czyjeś potrzeby ponad swoimi.
Zmień sposób myślenia o trudnym zachowaniu dziecka
Metoda samoregulacji zachęca do przeformułowania rozumienia zachowania dziecka w kontekście stresu.
„W Self-Reg <problematyczne> zachowania są postrzegane jako bezcenne oznaki tego, że dziecko doświadcza nadmiernego stresu. […] Self-Reg uczy nas, jak określić, co stanowi stresory dla danego dziecka i w jaki sposób możemy je zredukować. Następnie musimy dziecku pomóc w nauce samodzielnego radzenia sobie z tym wszystkim.”[1]
W przypadku bardzo małych dzieci rodzic staje się „zewnętrznym regulatorem stresu”. Jego zadaniem jest troska o to, by obciążenie bodźcami 5 obszarach nie było zbyt duże. Zadanie rodziców starszych dzieci jest bliższe bycia „detektywem stresu” i pomocnikiem w obniżaniu go. Długofalowym celem metody samoregulacji nie jest nauka unikania stresu, ale budowanie umiejętności stawiania mu czoła i zdolności powrotu do wewnętrznej równowagi. Do tego celu prowadzi pięć kroków. Napiszemy o nich wkrótce
Zainteresowanych zachęcamy do lektury książki: S. Shanker, „Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości.” Zapraszamy również na konsultacje z psychologami w naszym ośrodku.
[1] S. Shanker, „Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości.”