Psychoterapia jest konstruktywnym sposobem otrzymywania wsparcia w przypadku różnego rodzaju trudności natury psychicznej i psychologicznej. W poprzednim artykule (link tu) pisaliśmy o niektórych specjalistach związanych z badaniem i wspieraniem psychiki ludzkiej. Poniżej spróbujemy odpowiedzieć na pytanie z jakimi sprawami warto zwrócić się to psychoterapeuty i terapeuty uzależnień.
Kim jest psychoterapeuta?
Psychoterapia jest traktowana jako oddzielna dyscyplina naukowa i dziedzina wiedzy praktycznej, czerpiąca m.in. z medycyny, psychologii, pedagogiki, filozofii, socjologii. Psychoterapeuta musi odbyć minimum 4-letnie szkolenie podyplomowe (min. 1200 godzin). Najczęściej są to osoby, które ukończyły studia na poziomie magisterskim z dyscyplin humanistycznych, społecznych i medycznych. Wśród psychoterapeutów znajdą się więc np. psychologowie, pedagodzy, pielęgniarki, filozofowie, teolodzy, lekarze różnych specjalności (także psychiatrzy). Psychoterapeuta nie zawsze musi być więc psychologiem lub psychiatrą i nie ma dowodów na to, aby osoby innych profesji były gorszymi specjalistami. Psychoterapię mogą prowadzić już osoby w trakcie szkolenia. Potwierdzeniem przygotowania psychoterapeuty jest dyplom ukończenia szkolenia z psychoterapii, jednak warto aby zostały także potwierdzone egzaminem certyfikacyjnym organizowanym przez stowarzyszenia zrzeszające psychoterapeutów. Najczęściej warunkiem otrzymania możliwości zdawania egzaminu jest posiadanie doświadczenia zawodowego. Zawód nie jest regulowany ustawą, minimalne standardy uczenia są wynikiem porozumienia środowiska zawodowego, a dla osób pracujących w służbie zdrowia wymogi określa zarządzenie prezesa NFZ. Z uwagi m.in. na brak uregulowań prawnych związanych z wykonywaniem zawodu, braku wymogu, pewnej żmudności procesu, braku przynależności do towarzystw psychoterapeutycznych (nie ma takiego obowiązku), wielu psychoterapeutów nie decyduje się na certyfikację. Nie zwalnia ich to jednak z zasad etycznych (które również niejednokrotnie nie są wymagane formalnie), do których należą m.in. podnoszenie kwalifikacji, tajemnica zawodowa, czy poddawanie swojej pracy superwizji.
Psychoterapeuta, w zależności od swojego przygotowania prowadzi: psychoterapię indywidualną (dzieci, młodzieży, dorosłych), psychoterapię grupową, terapię par i terapię rodzin. Pięcioma głównymi podejściami terapeutycznymi reprezentowanymi w Polsce są:
· psychoanalityczno-psychodynamiczne,
· poznawczo-behawioralne,
· humanistyczno-doświadczeniowe,
· systemowe,
· integracyjne.
Psychoterapia ma na celu złagodzenie lub usunięcie objawów zaburzeń i/lub poprawę funkcjonowania psychicznego i społecznego, które wspierają osoby i rodziny w powrocie do zdrowia i w rozwoju. Do psychoterapeuty warto zwrócić się w przypadku odczuwania cierpienia psychicznego, trudności w funkcjonowaniu (także w relacjach), podczas kryzysu, przy poczuciu wewnętrznego zablokowania, czy po wsparcie umiejętności związanych z emocjami i relacjami.
Terapeuta uzależnień
Szczególne miejsce w dziedzinie zdrowia psychicznego zajmuje terapia uzależnień. Szkolenie nastawione jest na zdobywanie wiedzy z zakresu psychoterapii osób z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychoaktywnych, zaburzeniami nawyków i popędów (tzw. uzależnień behawioralnych, do których należą np. zakupoholizm, seksoholizm, uzależnienie od pornografii, hazardu), a także psychoterapii osób bliskich osób uzależnionych. Aby zostać terapeutą uzależnień należy odbyć szkolenie w wymiarze nie mniejszym niż 800 godzin (często jest to szkolenie około 2,5 roczne). Ustawa o zapobiegniu narkomanii określa, iż szkolenie przeznaczone jest dla osób posiadających tytuł lekarza, magistra pielęgniarstwa, pracy socjalnej, psychologii, pedagogiki, pedagogiki specjalnej, socjologii, resocjalizacji, zdrowia publicznego, nauki o rodzinie, teologii lub filozofii. Ustawa przewiduje także kształcenie instruktorów terapii uzależnień (posiadających mniejsze kompetencje) dla osób z wykształceniem średnim. Terapeuci uzależnień i trenerzy zobowiązani są do ubiegania się o certyfikat (w przeciwnym przypadku muszą powtórzyć szkolenie). Według ustawy, leczeniem osób uzależnionych zajmują się jedynie podmioty lecznicze lub lekarze wykonujący zawód w ramach praktyki zawodowej, a rehabilitacją lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie psychiatrii i certyfikowani specjaliści psychoterapii uzależnień. W przypadku członków rodzin nie ma takich ograniczeń, jednak z uwagi na dostępność terapii (także refundowanej) członkowie rodzin często korzystają ze wsparcia poradni leczenia uzależnień. Jeżeli główny problem dotyczy używania substancji, czy innych zachowań nałogowych – wskazane jest udanie się do terapeuty uzależnień, a w przypadku członków rodzin osób uzależnionych, jest to jedna z dostępnych opcji.